Çocuk Merkezli Oyun Terapisi
Çocuk merkezli oyun terapisi oyuncaklar ve oyunlar kullanılarak çocukların duygularını dışarıya yansıtmalarını sağlayan bir terapi yöntemidir . Çocuk merkezli oyun terapisi çocukların doğasına en uygun yöntemle onlar için özel bir ortam oluşturmaktadır. Bu terapi yalnızca bu alanda uzmanlaşmış olan oyun terapistleri tarafından yapılabilmektedir.
Çocuk Merkezli Oyun Terapisi Önemi
Çocuk merkezli oyun terapisinin çocuklar üzerindeki etkisi çocukların kendilerini rahat ifade edebilmeleri açısından oldukça büyüktür. Çocukların yetişkin bireyler gibi kendi duygu ve düşüncelerini karşılarındaki bireylere ifade edebilmeleri için terapi son derece önemlidir. Çocuklar kendilerini rahat hissetmedikleri ortamda farklı bir davranış sergilemektedir. Bu nedenle yetişkinler için uygulanan terapilerden farklı olarak çocuk terapilerinde özel bir alana ihtiyaç duyulmaktadır. Terapide çocukların terapiye daha kolay adapte olabilmesi için hayal güçlerinden yararlanılmaktadır. Hayal güçlerini destekleyici oyuncaklar terapide sıklıkla kullanılan eşyalardandır. Oyuncaklar sayesinde çocukların duygusal problemlerini çözmek ve onu daha iyi bir düşünceye sevk etmek hedeflenmektedir.
Çocuk Merkezli Oyun Terapisinin Tarihi
Çocuk merkezli oyun terapisinin geçmişi Sigmund Freud dönemine uzanmaktadır. Çocukların dünyasını keşfetmek için onların kendi dünyasına dâhil olunmalıdır. Arkeologlar yaptıkları çalışmalarda oyun araç gereçlerinin orta çağa dayandığını saptamıştır.
Oyun, çocuklar için özel bir dil ortaya çıkarmaktır. Oyun ile çocuklar daha kolay iletişim kurmakta ve kendilerini daha iyi tanımlayabilmektedir. Oyunların çeşidi arttıkça çocukların kullanabilecekleri dilin çeşidi de artacaktır. İnsanlık zaman içerisinde oyunun önemini fark etmiş ve terapiler ile birleştirerek iyileştirici gücünü ortaya çıkarmıştır. Oyun terapisi ile ilgili son yıllarda yapılan çalışmalar çocukların psikolojik rahatsızlıklarının terapi ile çözülebileceğini bulmuştur.
Oyun Terapisti Ne Demek?
Oyun terapistinin anlamı çocukların ortaya çıkardığı oyun dünyasına giren bireylerdir. Çocuğun oyun dilini konuşan ve anlayan kişiye oyun terapisti denmektedir. Yönetmeliklere ve yasalara uygun olarak yapılabilen terapi için klinik psikolog unvanı almak mecburidir. Bu unvan dışındaki bireyler çocuklara terapi uygulayamamaktadır.
Oyun Terapisi Uygulaması
Oyun terapisinin çocuklara uygulanması alanında uzman terapistler ile yapılmaktadır. Terapi sonrası çocuklarda görülen değişimler terapinin ne kadar fayda sağladığını göstermektedir. Çocuklara uygulanan terapilerin seans sayısı önceden belirlenememektedir. Terapi sayısının değişmesinde çocukların durumu etkilidir. Bazı çocuklar 10 seansta fayda görebilir iken bazı çocuklar bir yıl boyunca terapi alabilmektedir. Bazı araştırmalar oyun terapilerinin bir çocukta faydalı olabilmesi için en az 13 saat olması gerektiğini söylemektedir. Seanslar 2 yaş ile 12 yaş arasındaki çocuklara uygulanmaktadır.
Oyun Terapisi Türleri Nelerdir?
Oyun terapisinde türler genel olarak terapist yönlendirmeli ve terapist yönlendirmesiz olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Çocuk merkezli oyun terapisi ayrıntılı ele alınır ise deneyimsel, filial, psikanalitik, kukla ve kum şeklinde konular ortaya çıkmaktadır. Aşağıda en sık kullanılan üç türün detayları yer almaktadır.
Tür 1: Çocuk Merkezli Oyun Terapisi
Çocuk merkezli yapılan terapi eski yöntemlerden biridir. Birçok kuramcının bir arada geliştirdiği bu yöntem terapistin değil çocuğun yönlendirmelerini taşımaktadır. Yöntemin en dikkat çekici türü çocuk odaklı olmasıdır. Child Centered Play Therapy adı ile de bilinen bu yöntem ülkemizde bazı terapistler tarafından uygulanmaktadır.
Oyun terapisi sırasında çocukların kendilerini zorlayan sorunları bir çözüme kavuşturması sağlanmaktadır. Terapi sayesinde çocukların istedikleri hızlarda ve istedikleri yollarla çözüm bulması sağlanmaktadır. Çocukların birey olarak kendilerini kolay ifade edebilmeleri için çocuk merkezli oyunlar son derece önemlidir. Terapi sırasında herhangi bir yönlendirme yoktur, aksine çocuklar kendi iç dünyalarını daha iyi bir şekilde anlayabilmektedir.
Tür 2: Deneyimsel Oyun Terapisi
Deneyimler ile terapi sırasında çocuklar çevrelerini deneyimler ile anlamlandırmaya çalışmaktadır. Çocuk merkezli terapide çocukların iyileşmek için çabaladıkları varsayımı bulunmaktadır. Terapi sırasında çocukların terapist ile kurdukları ilişki son derece önemlidir. Çocukların oyunlarına terapistleri dâhil etmek istemeleri durumunda terapistler oyun içerisine girebilmektedir. Aksi halde dışardan bir müdahale söz konusu değildir.
Deneyimsel oyun terapisinde çocuklar terapistlere güçlü ya da zayıf roller verebilmektedir. Bu sayede terapiler sırasında çocukların gördükleri şekilde bir dünya yaratılmaktadır. Terapistlere yönlendirilen duygular ve düşünceler aslında çocukların gerçek düşünceleridir. Buna göre terapistler çocukların dünyalarına girerek hor görülme, cezalandırılma, değersiz hissetme ve aşağılama gibi sorunları ortaya çıkarabilmektedir.
Çocuklar geçmişlerinde yaşadıkları duyguları oyunlarla ortaya çıkarmaktadır. İçsel yaşantılar dışa vurulur iken metaforik simgeler kullanılmaktadır. Örnek olarak çocukların oyunlarda “ıssız bir adadayız etrafta ejderhalar var” ifadeleri korku duygusunu açığa çıkarmaktadır. Bir metafor çocukların duyguları ile ilgili ayrıntılı bilgiler ortaya çıkarmaktadır. Bu durum çocukların anlamlandırmada ve sorunların çözümünde önemli bir yere sahiptir.
Tür 3: Filial Oyun Terapisi
Filial terapi anne ve babaların oyun yolu ile çocukları ile ilişkilerini kuvvetlendirmelerini sağlamaktadır. Bu tür oyun terapisi aile terapisinin bütünleştirilmesi ile oluşturulmuştur. Çocuk ve aile arasında ortaya çıkan sorunların çözümü çeşitli psikolojik eğitimler sonucunda yapılmaktadır. Aile ilişkilerini güçlendirerek oluşturulan terapide çocukların aile bireyleri ile daha çok vakit geçirmesi amaçlanmaktadır.
Günümüz şartlarında ebeveynlerin çalışma şartları göz önüne alındığında çocuklarına zaman ayıramadıkları gözlemlenmiştir. Bu durum çocuklarda duygusal bir boşluk meydana getirmektedir. Çocukların duygusal boşluklarının kapanması ve yaşam kalitelerinin daha da artırılabilmesi için filial oyun terapisinden yararlanılmaktadır. Terapi sırasında çocuklara bazı beceriler kazandırılmaktadır.
Anne ve babalar çocukları ile kurdukları ilişkilerde güveni artırmak amacı ile filial yöntemlerden yardım almaktadır. Sorunu önleyici ve tedavi edici yöntemler ailelerin çocukları ile daha iyi iletişim kurmalarını sağlayacaktır. Aileler filial yöntemler ile çocuklarına onları daha iyi anladıkları mesajı vermektedir. Filial oyun terapisi ile aileler çocuklarına “sınır koyma” yetenekleri kazandırabilmektedir. Bu terapiye giren çocuklarda özgüven artışı oluşmakta ve çocuklarda seçim şansı ortaya konulmaktadır.